Αρκετές γυναίκες σε κάποια φάση της ζωής τους, μπορεί να βιώσουν πόνο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής. Αν η κατάσταση αυτή είναι επίμονη, οι επαφές γίνονται δυσάρεστες, η γυναίκα αδυνατεί να απολαύσει το σεξ με τον σύντροφο, με αποτέλεσμα να φθείρεται η ίδια αλλά και η σχέση. Ο πόνος κοστίζει στη γυναίκα τόσο ψυχικά όσο και σωματικά, και συνήθως την οδηγεί στην απώλεια της ερωτικής της επιθυμίας, της διέγερσής της, ακόμα και του οργασμού της. Οι διαταραχές του πυελικού πόνου χωρίζονται σε δύο κατηγορίες που είναι κολεόσπασμος και η δυσπαρευνία.
Ο κολεόσπασμος (κολπικός σπασμός) οφείλεται σε ψυχογενή αίτια και χαρακτηρίζεται από ακούσιο σπασμό του έξω τριτημορίου του κόλπου που καθιστά αδύνατη ή εξαιρετικά επίπονη την διείσδυση του πέους. Με άλλα λόγια ο κόλπος «κλείνει» χωρίς η γυναίκα να το θέλει. Για να καταλάβει κανείς πως λειτουργεί ο κολεόσπασμος μπορούμε να το παρομοιάσουμε με το ανακλαστικό κλείσιμο του ματιού όταν πλησιάζει κάποιο ξένο σώμα. Αντίστοιχα, η γυναίκα με κολεόσπασμο δεν κλείνεται ηθελημένα ή ξεπίτηδες αλλά αντανακλαστικά προκείμενου να προστατευτεί και να μην πονέσει. Η γυναίκα συνήθως βιώνει το ίδιο σφίξιμο των μυών τόσο κατά την γυναικολογική εξέταση όσο και κατά τη χρήση ταμπόν, ενώ εξίσου επίπονη μπορεί να είναι και η προσπάθεια εισχώρησης του δακτύλου στον κόλπο.
Οι ψυχογενείς αιτιολογικοί παράγοντες που μπορεί να ευθύνονται για τον κολεόσπασμο είναι η αυστηρή ανατροφή και η πεποίθηση πως το σεξ είναι βρώμικο ή ανήθικο, οι προηγούμενες τραυματικές σεξουαλικές εμπειρίες, η έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι στον σύντροφο, η κακή εικόνα σώματος, το άγχος και η ψυχοσεξουαλική ανωριμότητα, ο φόβος ότι μπορεί να μείνει έγκυος ή ότι μπορεί να μην αρέσει στο σύντροφό της, η άγνοια, η παραπληροφόρηση και τα ταμπού για σεξουαλικά ζητήματα. Από τον κολεόσπασμο απειλείται κυρίως η παρθένα γυναίκα που ξεκινά την πρώτη της σεξουαλική επαφή με φόβο και αγωνία ότι θα πονέσει, ότι ο παρθενικός υμένας είναι δύσκολο να σπάσει, ότι ο κόλπος της είναι πολύ στενός για να δεχτεί το πέος σε στύση. Μπορεί όμως και μια γυναίκα με απόλυτα φυσιολογική σεξουαλική λειτουργία να παρουσιάσει κολεόσπασμο επιλεκτικά με κάποιο σύντροφο ή σε συγκεκριμένη κατάσταση.
Η δυσπαρευνία χαρακτηρίζεται από επίμονο πόνο, πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά τη σεξουαλική επαφή. Σε αντίθεση με τον κολεόσπασμο, μπορεί να γίνει διείσδυση παρόλο που η διαδικασία είναι δυσάρεστη για τη γυναίκα. Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε περίοδο της σεξουαλικής ζωής και μπορεί να είναι γενικευμένη ή να παρουσιάζεται με συγκεκριμένο σεξουαλικό σύντροφο. Η δυσπαρευνία οφείλεται σε ψυχολογική, οργανική ή μεικτή αιτιολογία. Στα ψυχολογικά αίτια κυριαρχεί η κακή σχέση με τον σύντροφο, ενώ μπορεί να οφείλεται σε κακή εικόνα σώματος, ενοχές και παραπληροφόρηση για σεξουαλικά ζητήματα. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε και τις περιπτώσεις όπου η γυναίκα πονάει εξαιτίας της μη ικανοποιητικής διέγερσης, πολλές φορές αποτέλεσμα της έλλειψης προετοιμασίας (σεξουαλικού παιχνιδιού) και των βιαστικών διεισδύσεων. Ένας στεγνός κόλπος είναι πολύ λογικό να προκαλεί στην γυναίκα πόνο, τσούξιμο ή δυσφορία.
Οργανικές αιτίες για την δυσπαρευνία μπορεί να είναι η κολπίτιδα, η ενδομητρίωση, οι χειρουργικές επεμβάσεις στη περιοχή των γεννητικών οργάνων, ενώ ιδιαίτερα ευάλωτη φαίνεται να είναι η γυναίκα μετά την εμμηνόπαυση εξαιτίας των ορμονικών μεταβολών. Επειδή συχνά οφείλεται σε οργανικούς παράγοντες ή συνυπάρχουν οργανικοί παράγοντες, χρειάζεται γυναικολογική εξέταση που θα προσδιορίσει τα αίτια. Εάν ο γυναικολόγος δεν διαπιστώσει κάποιον σωματικό παράγοντα που να δικαιολογεί τον πόνο τότε θα πρέπει να απευθυνθούμε σε ειδικό σεξουαλικής υγείας για διερεύνηση των ψυχολογικών αιτίων και θεραπευτική καθοδήγηση.
Όσον αφορά τον κολεόσπασμο, θεραπεύεται με τη καθοδήγηση από ψυχίατρο ή ψυχολόγο ειδικευμένο στη σεξουαλική υγεία. Δυστυχώς η γυναίκα με κολεόσπασμο δύσκολα φτάνει στον ειδικό αφού αφενός ντρέπεται για το πρόβλημά της και αφετέρου ίσως πιστεύει πως δεν υπάρχει θεραπεία. Συνήθως αναζητά θεραπεία όταν έγγαμη πια νιώθει ότι στενεύουν τα περιθώρια τεκνοποίησης ή μετά από επιμονή του συζύγου. Πολλά ζευγάρια ζουν με το πρόβλημα ακόμα και μια δεκαετία ή περισσότερο πριν αποφασίσουν να απευθυνθούν σε ειδικό.
Θέκλα Βασιλείου
Θέκλα Βασιλείου 